Introductie
De recente duidingsprogramma’s (april 2021) op o.a. VRT en NPO over COVID-19, het al of niet versoepelen van de overheidsmaatregelen, het al of niet vaccineren… geven je meer zin om te zappen dan om de oppervlakkige gesprekken te volgen. Stomverbaasd luister je naar de argumentatie van een kustburgemeester die met 1 studie van Oxford University zwaait om zijn argumenten tot versoepelen te onderbouwen in een discussie met een viroloog alsof hij alle wetenschappelijke kennis in zijn bezit heeft. Het gebrek aan zelfkennis en reflecterend denken is dominant aanwezig. Ook een minister-president is in hetzelfde bedje ziek om versoepelingsmaatregelen in een regio te koppelen aan enkele procentjes verschil in vaccinatiegraad. Bij deze politieke uitspraken van een laag intellectueel niveau kan je niet anders dan met mildheid denken aan basiskennis uit de sociale psychologie: het Dunning-Kruger-effect.
Valkuil door onwetendheid en onbewuste zelfoverschatting
Het Dunning-Kruger-effect is misschien wel een van de meest bekende effecten in de sociale psychologie. In navolging van een actuele definitie in Wikipedia is “Op het gebied van psychologie het Dunning-Kruger-effect een cognitief artefact waarbij mensen met een lage vaardigheid in een taak hun bekwaamheid overschatten. Het houdt verband met de cognitieve vooringenomenheid van illusoire superioriteit en komt voort uit het onvermogen van mensen om hun gebrek aan bekwaamheid te erkennen. ” Een artefact of bias is dus een denkfout. Deze denkfouten maken we veelal automatisch. Op die manier kan ons brein complexe problemen eenvoudiger maken.
https://en.wikipedia.org/wiki/Dunning%E2%80%93Kruger_effect
A Series on Building Formal Models of Classic Psychological Effects: Part 1, the Dunning-Kruger Effect. Jan 10, 2021
http://haines-lab.com/post/2021-01-10-modeling-classic-effects-dunning-kruger/
Het is belangrijk op te merken dat het Dunning-Kruger-effect vaak verkeerd wordt geïnterpreteerd of verkeerd wordt voorgesteld in niet-academische omgevingen, zoals in de media. De resultaten van het onderzoek van Dunning en Kruger hebben niet aangetoond dat incompetente mensen denken dat ze beter zijn dan competente mensen. Het toonde eerder aan dat vooringenomenheid ervoor zorgt dat incompetente mensen geloven dat ze tot meer in staat zijn dan ze in werkelijkheid kunnen.
Op de afbeelding is te zien dat het vertrouwen in eigen kunnen (confidence) relatief hoog is wanneer iemand niet zo bekwaam is in de taak (competence). Hier wordt vaak naar gerefereerd als “Mount Stupid”. De persoon in kwestie is op dit moment onwetend over zijn eigen kunnen. Deze fase is vergelijkbaar met onbewust en onbekwaam.
In de psychologie is dit fenomeen ‘Dunning-Kruger-effect’, toepasselijk genoemd naar de twee onderzoekers, dr. David Dunning en dr. Justin Kruger, voor het eerst beschreven in hun artikel gepubliceerd in de Journal of Personality and Social Psychology in 1999. In hun artikel suggereerden Dunning en Kruger dat personen die onvoldoende kennis of vaardigheden hebben of weinig metacognitieve competenties hebben, aan een dubbele tekortkoming lijden, waardoor ze zich niet bewust zijn van het feit dat ze een onjuiste al te gunstige opvatting hebben over hun capaciteiten. “Not only do these people reach erroneous conclusions and make unfortunate choices, but their incompetence robs them of the metacognitive ability to realize it,” merkten onderzoekers op.
https://www.avaresearch.com/files/UnskilledAndUnawareOfIt.pdf
Kunnen we het DUNNING-KRUGER-EFFECT overwinnen?
De resultaten van het onderzoek ondersteunen de hypothese dat het Dunning-Kruger-effect ervoor zorgt dat mensen hun vermogen om verantwoorde, intuïtieve beslissingen te nemen, overschatten. Omdat het Dunning-Kruger-effect een impliciete of onbewuste vooringenomenheid is, kan het voorkomen of verminderen van fouten die worden veroorzaakt door een verkeerde kalibratie van persoonlijke kennis, moeilijk zijn. Het onderwijs kan voor alle leeftijdsgroepen een sleutelfunctie hebben om leerlingen en studenten bewust te maken van het Dunning-Kruger-effect en problemen met intuïtief denken en gerelateerde cognitieve vooroordelen. Interventies beogen om het zelfbewustzijn te verbeteren en bewustwording van intuïtieve vooringenomenheid te verhogen. M.a.w. het versterken van het metacognitief denken is de weg naar meer zelfkennis.
Ter afronding de slotconclusie uit het boeiende artikel van David Dunning (2011), The Dunning–Kruger Effect: On Being Ignorant of One’s Own Ignorance. Advances in Experimental Social Psychology, Volume 44, p. 249-296.
https://www.psy.gla.ac.uk/~steve/pickup/macappfiles/dunning.advances.11.pdf
“In this chapter, I have asserted the inevitability of each individual’s ignorance—and have argued that when this ignorance visits people’s decisions and actions, they are likely not to know it. Nowhere is this blindness more perceptible than in the impressions that incompetent performers have of their own intellectual and social achievements, and it is a cautionary tale for the rest of us, because, at times, we are the ones who exchange roles with them. Ignorance makes a habit of sly and artful invisibility. But, perhaps, once we know of the trick, we become a little bit wiser in how to look out for and deal with this mischievous, significant, and hopefully not-too-frequent companion.”
Digitale referenties:
https://neurofied.com/nl/dunning-kruger-effect/
https://www.theoptimumdrive.com/f1-blog-entries/2020/6/8/explaining-the-dunning-kruger-effect
https://www.healthline.com/health/dunning-kruger-effect#overcoming
http://haines-lab.com/post/2021-01-10-modeling-classic-effects-dunning-kruger/
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2021.603225/full
https://www.psy.gla.ac.uk/~steve/pickup/macappfiles/dunning.advances.11.pdf
https://www.verywellmind.com/an-overview-of-the-dunning-kruger-effect-4160740
https://www.psychologytoday.com/us/basics/dunning-kruger-effect