After the hiatus of Covid, AI and other disruptors hit humanity and make yet more cases for change in education’s What and How. The lack of urgency among educators is deeply concerning, as is the lack of preparation of schools as centers of stability.
Charles Fadel (2024), Education for the Age of AI.
AITSL (Australian Institute for Teaching and School Leadership) heeft een tweedelig onderzoeksrapport opgesteld over ‘edtech’ in Australië. Ze brengen de onderwijswereld op de hoogte van opkomende trends en voorzien in bronnenlijsten om de nieuwe uitdagingen te verkennen. Deel 1 (2023) gaat in op de explosie van beschikbare technologieën, zoals ChatGPT en Google’s Gemini, maar ook op de cyclus van nieuwe technologie. Deel 2 (2024) vervolgt met de sociale impact van deze technologieën voor de klaspraktijk.
Beide rapporten bieden zeer toegankelijke informatie voor wie begaan is met de onderwijspraktijk en toekomstgericht durft te kijken. We vatten enkele fragmenten samen uit het eerste rapport als aanbeveling om beide rapporten te leren kennen.
Het digitale tijdperk
Sinds de opkomst van personal computers tot de recentere vooruitgang op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI), hebben de afgelopen veertig jaar zich herhaaldelijk ingrijpende ontwikkelingen op het gebied van digitale technologieën voorgedaan. Personal computers werden populair in de jaren tachtig, het internet werd in 1991 publiekelijk beschikbaar gemaakt, de mogelijkheden van mobiele telefoons zijn sinds het midden van de jaren negentig aanzienlijk geëvolueerd en de eerste sociale media (zoals Facebook, YouTube en Twitter) ontstonden in de jaren 2000. Elke nieuwe ontwikkeling werd voor velen in de ontwikkelde landen al snel een integraal onderdeel van het dagelijks leven. Digitale technologieën hebben de manier waarop we communiceren, toegang krijgen tot informatie en zakendoen aanzienlijk veranderd. Keerzijde van de medaille is dat de digitale kloof groter wordt en steeds meer mensen onvoldoende digitale vaardigheden hebben. Wie vandaag digitaal competent is, zal het morgen niet meer zijn zonder permanente scholing. De verwachting is dat de impact van deze digitale technologieën op de samenleving de komende jaren substantieel zal toenemen. Steeds meer worden beleidsmakers zich bewust dat regulering noodzakelijk is om misbruiken te voorkomen en aan banden te leggen. Wie technologie met artificiële intelligentie (AI) ontwikkelt of gebruikt, zal in Europa bepaalde regels moeten volgen (2024). Dat is het gevolg van de nieuwe Europese AI-wet die is goedgekeurd. Daarin staat waarvoor AI wel of niet mag worden gebruikt en onder welke voorwaarden.
Zie: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/03/13/europese-wet-over-ai-wat-betekent-dat-voor-mij/
Om de digitale kloof te beperken neemt de overheid ondersteunende maatregelen zodat burgers geholpen worden om digitale basiscompetenties te verwerven. Maar niet iedere burger wenst toe te treden tot deze ingrijpende digitale diensten. Een maatschappelijk debat dringt zich op over de digitalisering van onze samenleving en hoe het onderwijs een bijdrage kan leveren.
Een fundamenteel doel van onderwijs is om leerlingen voor te bereiden op volledige deelname aan een snel evoluerende, digitale toekomst (UNESCO, 2021). Dit vereist dat leerlingen niet alleen digitale technologieën kunnen gebruiken, maar ook dat ze over de kritische denkvaardigheden en kennis beschikken die nodig zijn om desinformatie, pogingen tot fraude of phishing te identificeren. Als gevolg hiervan hebben veel onderwijssystemen zich de afgelopen tien jaar steeds meer gericht op het ontwikkelen van de digitale geletterdheid van lerenden.
Edtech-oplossingen voor leraren en scholen
De afgelopen veertig jaar is in promotiemateriaal vaak beweerd dat de nieuwste technologie leraren tijd zal besparen, of het nu gaat om de tijd die wordt besteed aan het voorbereiden van lessen, het maken van beoordelingsartefacten of het geven van feedback aan leerlingen en hun families. Er zijn talloze nieuwe managementoplossingen bedacht om de tijd die leraren nodig hebben voor het uitvoeren van administratieve, voorbereidende of managementactiviteiten tot een minimum te beperken. Het potentieel om leraren en schoolleiders tijd te besparen wordt steeds belangrijker omdat ze te maken krijgen met buitensporige werkdruk.
Het is niet verrassend dat de belangrijkste voordelen van edtech voor leraren en schoolleiders de volgende zijn: betere toegang tot hoogwaardige hulpmiddelen, waardoor de tijd die nodig is voor het plannen en voorbereiden van lessen wordt verkort; verbeterde communicatie en samenwerking met collega’s; en grotere tijdsefficiëntie bij het uitvoeren van taken die niet op de student gericht zijn. Toepassingen in de praktijk hebben echter gemengde resultaten laten zien bij het realiseren van deze beoogde voordelen.
Inspirerende bronnen over AI in het onderwijs
De AITSL rapporten zijn gericht op het brede scala aan innovaties die de digitalisering bracht in het onderwijs. Om bewust te worden van welke ingrijpende stappen gezet worden met artificiële intelligentie in het onderwijs, is de bijdrage van het Britse ‘National Center for AI’ een welgekomen verdieping. Zie: https://nationalcentreforai.jiscinvolve.org/wp/2024/03/08/our-ai-in-education-maturity-model-an-update-for-2024/
Onderwijsinstellingen en opleidingsinstituten zijn amper gestart met digitale transformatie, of AI luidt de tweede fase hiervan al in. Aldus David Weil in Digital Transformation 2.0: The Age of AI. Instellingen moeten de focus leggen op technologie (robuust datanetwerk), cultuur (AI-acceptatie ipv scepticisme) en personeel (effect van AI op de arbeid).
Voor een samenvatting: zie Wilfred Rubens (2024), De tweede fase van digitale transformatie binnen onderwijs en opleiden. https://www.te-learning.nl/blog/de-tweede-fase-van-digitale-transformatie-binnen-onderwijs-en-opleiden/
In een recent blogbericht besteedt Wilfred Rubens (2024) aandacht aan twee Vlaamse bijdragen over leren en AI. De eerste Vlaamse bijdrage is een website over AI van het Kenniscentrum Digisprong. Na de introductie vind je hier een visietekst over artificiële intelligentie (AI) in het Vlaamse onderwijs waarin de noodzaak van verantwoord gebruik van AI in het onderwijs wordt benadrukt. Er zijn inspiratiegidsen, stappenplannen, infofiches en sjablonen te downloaden. Een andere rubriek bevat info over webinars, opleidingen, studiedagen en ontmoetingen met collega’s. Kortweg, een voortreffelijk kenniscentrum ten dienste van het onderwijs.
Bijdrage twee is het thema Artificiële Intelligentie van Klascement. Je kunt hier alle bijdragen over AI binnen de database van Klascement doorzoeken.
We voegen graag nog een andere recente bijdrage toe van de KU Leuven met het rapport ‘AI in Education and Training’ dat inzicht geeft in hoe AI in het onderwijs wordt onderzocht bij ITEC, een IMEC-onderzoeksgroep aan de KU Leuven. Het rapport is een ‘positioning paper’ over het onderzoeksdomein van Artificial Intelligence in Education (AIED). Het doel is om de perspectieven en inspanningen van deze onderzoeksgroep met betrekking tot het hoofdonderwerp AI in onderwijs en opleiding te belichten. Volgens de auteurs is de inhoud van dit eerste rapport van 2024 niet statisch, maar kan – en zal – in de loop van de tijd dynamisch worden bijgewerkt, in combinatie met de snelle revoluties binnen AI, nieuwe initiatieven binnen de itec-onderzoeksgroep en verschuivingen binnen het bredere onderwijslandschap. Updates betreffende vervolgrapporten zijn te vinden op de website: www.kuleuven.be/itec.
Het rapport downloaden: https://itec.kuleuven-kulak.be/learning-teaching-training-in-the-era-of-artificial-intelligence/
Education in the age of artificial intelligence In: The UNESCO Courier, October-December 2023
Met volgend citaat uit het artikel is overduidelijk dat de geschiedenis zich herhaalt.
At a time when the field of education is in worldwide ferment, a single instructional phenomenon has captured the attention not only of professionals but of laymen.” Does the innovation in question refer to artificial intelligence (AI), or to the use of augmented reality in the classroom? Neither one. This quote is from an article in The UNESCO Courier about “teaching machines”, a set of programmes developed in the USA to guide students in their learning. It dates back to… March 1965.
Zie: https://courier.unesco.org/en/articles/education-age-artificial-intelligence
We citeren nog enkele fragmenten uit het artikel om de waardevolle bijdragen van de UNESCO in de kijker te plaatsen.
Of ze nu geprezen of verguisd worden, technologieën maken steeds meer deel uit van het schoollandschap, tenminste in de geïndustrialiseerde landen. Digitale games, online tutorials of massa open online cursussen (MOOC’s) zijn voor een groeiend aantal leerlingen en studenten werkelijkheid geworden. De COVID-19-pandemie heeft het fenomeen alleen maar versneld en de opkomst gestimuleerd, ook in Afrika, van bedrijven die gespecialiseerd zijn in digitale onderwijsdiensten, de zogenaamde ‘edtechs’.
Maar hoe geavanceerd deze technologieën ook zijn, ze hebben het basisprincipe van een leraar die tegelijkertijd les geeft aan een groep leerlingen niet ter discussie gesteld. Kunstmatige intelligentie zou een gamechanger kunnen zijn. Betekent de komst van tools voor het genereren van inhoud zoals ChatGPT en intelligente tutorials dat de vaak aangekondigde revolutie is begonnen? Hoe dan ook brengt het gebruik van generatieve AI bij het leren ongekende uitdagingen voor de onderwijssystemen met zich mee.
Zoals het ‘Global Education Monitoring Report 2023’ van UNESCO benadrukt, kunnen deze nieuwe instrumenten van onschatbare waarde zijn bij het bieden van persoonlijke ondersteuning aan studenten, vooral aan studenten met een handicap of die in afgelegen gebieden wonen. Maar ze roepen ook vragen op over de digitale kloof, de vertrouwelijkheid van gegevens en het overwicht van grote mondiale bedrijven in deze sector. En voorlopig ontbreken hierover de noodzakelijke waarborgen.
Zie: https://www.unesco.org/gem-report/en
Het is daarom dringend noodzakelijk dat er regelgeving wordt aangenomen om ervoor te zorgen dat bij het gebruik van AI in het onderwijs de mens centraal blijft staan. Om dit te ondersteunen publiceerde UNESCO in september 2023 de allereerste ‘Guidance for generative AI in education and research’, bedoeld om de ontsporingen aan te pakken die door deze technologieën worden veroorzaakt.
Zie: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000386693
Education for he Age of AI
Volgens Charles Fadel (2018) herdefiniëren artificiële intelligentie en biotechnologie wat het betekent om mens te zijn en te slagen in het leven en werk. Onderwijscurricula moeten grondig opnieuw worden ontworpen met het oog op veelzijdigheid en aanpassingsvermogen, waarbij volgende vier dimensies worden betrokken: kennis, vaardigheden, karakter en meta-leren en de wisselwerking daartussen. Onze toekomst vereist holistische mensen die als ‘Zwitserse zakmessen’ zijn: veelzijdige capaciteiten op veel gebieden, breed en diep, met het vermogen om voortdurend te reflecteren en zich aan te passen door ‘te hebben geleerd hoe te leren’.
Charles Fadel is wereldwijd bekend als onderwijsinnovator, inspirator en futuroloog. Hij is oprichter en voorzitter van ‘Center for Curriculum Redesign’, gastonderzoeker Harvard GSE; lid-voorzitter van het bestuur van het Olin College of Engineering, voorzitter onderwijscommissie bij BIAC/OESO.
Recent publiceerde hij volgende bestseller: C. Fadel, A. Black, R. Taylor, J. Slesinski, K. Dunn (2024), Education for the Age of AI. Center for Curriculum Redesign (CCR), Boston, 215 p.
Zie: https://curriculumredesign.org/
Dit boek willen we bijzonder onder de aandacht brengen en kreeg reeds vele aanbevelingen, zoals “Educators, students, parents, and policymakers need to see what has to change in education” – Dr. Francesc Pedró, Director, IESALC UNESCO
Je kan artificiële intelligentie niet negeren in onze samenleving. De impact ervan op de mensheid, inclusief het onderwijs, zal de komende jaren aanzienlijk zijn. Zonder alomvattende aanpassing zullen de onderwijssystemen steeds instabieler worden en niet meer in staat zijn om alles wat van hen wordt verlangd in evenwicht te brengen.
Deze door AI aangedreven golf moet leraren aanmoedigen om diepgaand, maar zorgvuldig, te heroverwegen waarom, wat en hoe leerlingen moeten leren. ‘Education for the Age of AI’ biedt gedetailleerde en praktische aanbevelingen en innovatieve strategieën voor het verbeteren en moderniseren van het onderwijs op alle niveaus, van mondiaal beleid tot het lokale klaslokaal. Als kennismaking met het boek kan je gratis een hoofdstuk downloaden: https://curriculumredesign.org/wp-content/uploads/Education-for-the-Age-of-AI-Book-Excerpt.pdf
Ter afronding
- “De opkomst van AI in het onderwijs opent nieuwe mogelijkheden voor leren. AI zorgt voor verbeteringen zoals persoonlijke leerroutes en automatisch nakijken van huiswerk of toetsen. Dit maakt het onderwijs efficiënter en effectiever. Hoewel er uitdagingen zijn, zoals het behouden van menselijke interactie en het beschermen van privacy, blijft AI een waardevol middel om het onderwijs naar een hoger en toekomstbestendig niveau te tillen. Voor zowel studenten als docenten is AI een belangrijke ontwikkeling.” Citaat uit AIclarify (22 augustus 2023), https://aiclarify.nl/ai-in-het-onderwijs/
- Als introductie tot AI en onderwijs, volgende leestip: https://communities.surf.nl/ai-in-education/artikel/artificial-intelligence-in-het-onderwijs-wat-is-het-en-wat-kun-je-ermee