Onderzoek. Co-creëer. Deel.
In dit bericht beschrijven we een belangrijk initiatief uit Nederland dat inspirerend kan zijn voor het Vlaamse onderwijs en hopelijk navolging krijgt of tot coöperatie aanzet. Aansluitend bij onze vorige berichten (o.a. over Robert Slavin) pleiten we voor meer samenwerking tussen onderzoek en onderwijspraktijk en Education Lab is een prachtig voorbeeld hoe het kan.
Het ‘Education Lab Netherlands’ is een onderzoeksnetwerk dat werkt aan de verbetering van het onderwijs door ervoor te zorgen dat het onderwijsbeleid en de onderwijspraktijk wetenschappelijk onderbouwd zijn. Er wordt gebruik gemaakt van gerandomiseerde impactevaluatie, big data analyse en beleidssimulaties om de kwaliteit en effectiviteit van beleid, programma’s en interventies te verbeteren.
Education Lab Netherlands komt voort uit de Academische Werkplaats Onderwijskwaliteit, een onderzoeksplatform van de Inspectie voor het Onderwijs, de Universiteit van Maastricht en de Vrije Universiteit van Amsterdam. Om schaalgrootte te bereiken en de impact te vergroten heeft Education Lab dit platform getransformeerd in een nieuw onderzoeksnetwerk met een groter aantal partnerorganisaties en financierders.
Volgende expertisegebieden staan momenteel voorop:
Een belangrijke aanzet om onderzoeksresultaten ingang te laten vinden in de klaspraktijk wordt o.m. gerealiseerd met een reeks praktijkkaarten die de HOE-vraag beantwoorden.
De algemene aanbevelingen uit de toolkits worden omgezet naar praktische en concreet beschreven aanpakken voor scholen. De praktijkkaarten munten uit door duidelijkheid en overzichtelijkheid en zijn te downloaden op de website van Education Lab. Bijvoorbeeld het project “Success for all” van Robert Slavin. https://education-lab.nl/wp-content/uploads/2021/12/Praktijkkaart-Success-for-All-EducationLab.pdf
Om een ‘trial and error’ onderwijsbeleid (eerst doen en dan onderzoeken) zoals bijvoorbeeld met zomerklassen te voorkomen zou men in Vlaanderen baat hebben om te rade te gaan bij de buren. Zeer helder zijn het onderzoek en de ervaringen die gebundeld worden op deze Nederlandse website met de praktijkkaarten over zomerscholen en over stimuleren van thuis lezen. Om de lezer te overtuigen brengen we een samenvattende beschrijving van de doelen van beide praktijkkaarten.
- Stimuleren van thuis lezen
Extra oefenen is erg effectief om vaardigheden te verbeteren. Dit geldt ook voor lezen. Extra oefenen met lezen kan tijdens schooltijd plaatsvinden maar ook thuis, tijdens de vakanties. Vooral ouders met lagere inkomens kunnen een belangrijke rol vervullen in het bevorderen van de leesvaardigheden van hun kinderen, door in de vakanties vaker met hun kind te lezen, of zich door hun kind voor te laten lezen. Zomerse leesprogramma’s die boeken en leesstrategieën voor leerlingen aanbieden, kunnen een positieve impact hebben op de leesprestaties van leerlingen. Zo is dit een kostenefficiënte manier om ouders te betrekken. Scholen kunnen thuis lezen in de vakantie bevorderen door bijvoorbeeld boeken of een leeslijst mee te geven aan het begin van de schoolvakantie. https://education-lab.nl/wp-content/uploads/2021/03/Praktijkkaart-5-Thuis-extra-oefenen-tijdens-de-zomer-Ouderbetrokkenheid-EducationLab.pdf
- Zomerscholen
Een zomerschool duurt meestal één of meerdere weken en kan voor verschillende doeleinden worden ingezet. Zo kunnen zomerscholen worden georganiseerd om te voorkomen dat de leerlingen in de loop van de zomervakantie veel leerachterstand oplopen en/of om een tekort aan kennis in bepaalde vakken bij te spijkeren. Andere zomerscholen hebben expliciet als doel om bij te dragen aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Sommige zomerscholen combineren beide aspecten. Tot slot zijn er ook zomerscholen die er speciaal op gericht zijn om de overgang van primair naar voortgezet onderwijs te bevorderen. In deze praktijkkaart wordt beschreven welke factoren kunnen bijdragen aan de effectiviteit van zomerscholen. https://education-lab.nl/wp-content/uploads/2021/04/Praktijkkaart-Zomerscholen-EducationLab.pdf
Bij dit thema willen we een kanttekening plaatsen. Al meer dan 100 jaar toont onderzoek het bestaan aan van een “summer slide” of een terugval van het bereikte leerniveau door de lange zomervakantie. Gemiddeld is de leerachterstand of het verlies aan leerrendement na de zomervakantie voor een leerling een maand aan kennis en vaardigheden voor rekenen en taal. Doorheen de basisschool is dit effect cumulatief zodat op het einde van de lagere school een effect van twee jaar leerachterstand kan bereikt worden voor taalvaardigheid. Deze schadelijke effecten zijn het sterkst aanwezig voor leerlingen uit lagere sociaal-economische groepen. Tegenover de dure zomerscholen wordt aangetoond dat met andere programma’s dezelfde en meer duurzame resultaten worden behaald om de leerachterstand tegen te gaan. “The Kids Read Now Summer Reading program” verdient bijzondere aandacht wegens de gunstige evaluaties die over dit programma zijn samengebracht in volgend rapport:
Geoffrey D. Borman , Hyunwoo Yang & Xin Xie (2020): A Quasi-Experimental Study of the Impacts of the Kids Read Now Summer Reading Program, Journal of Education for Students Placed at Risk (JESPAR), DOI: 10.1080/10824669.2020.1855985
https://www.researchgate.net/publication/347610707_A_Quasi-experimental_Study_of_the_Impacts_of_the_Kids_Read_Now_Summer_Reading_Program
‘Kids read now’ is een Amerikaanse non profit organisatie: https://kidsreadnow.org/