Het versterken van leiderschap van leraren in scholen
Enkele fragmenten uit het onderzoeksrapport van NRO (Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek) met als titel:
Het versterken van leiderschap van leraren in scholen: concepten, effecten en condities.
Projectleider: Dr. Marco Snoek
Teacher leadership (TL) – of ‘leiderschap van leraren’ – heeft het afgelopen decennium de belangstelling gewekt van het onderwijsveld, zowel onder onderwijsprofessionals, beleidsmakers als onderzoekers. De verwachting is dat wanneer leraren leiderschap kunnen nemen, dit een positief effect heeft op hun werkmotivatie, professionele ontwikkeling en onderwijsverbetering. Leraren kunnen veel verschillende vormen van leiderschap uitoefenen. Persoonlijk leiderschap heeft bijvoorbeeld betrekking op de mate waarin leraren regie over hun eigen werk en eigen ontwikkeling voeren. Pedagogisch leiderschap is de wijze waarop leraren in hun klas leiderschap richting hun leerlingen tonen en invloed uitoefenen op de leerprocessen van leerlingen.
In voorliggende publicatie bedoelen de auteurs met ‘leiderschap van leraren’ of ‘teacher leadership’ de invloed die leraren uitoefenen op zaken die hun eigen klas of hun eigen vak overstijgen. Met dat leiderschap beïnvloeden ze collega’s, leidinggevenden en anderen binnen de school. Die invloed kan betrekking hebben op het curriculum, het handelen van collega’s, het pedagogisch klimaat binnen de school, het beleid en de organisatie van zaken binnen en buiten de school, etc. Dat kan door ideeën te opperen, te ontwikkelen, te ondersteunen, te adviseren, te inspireren, rolmodel te zijn en nog op tal van andere manieren.
https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2019/03/405-17-716-010-Eindrapportage.pdf
De meest markante conclusie uit het onderzoek zet ons aan om na te denken over de invulling van het takenpakket van een schoolontwikkelaar.
“Dat leraren een bijdrage leveren aan onderwijsontwikkeling en schoolontwikkeling die hun eigen klas en hun eigen vak overstijgt is binnen veel scholen niet vanzelfsprekend. Veel leraren hebben het gevoel dat hun bijdrage aan schoolontwikkeling meer bepaald wordt door hun rol en positie dan door de kwaliteiten die ze in huis hebben en de ambitie die ze hebben. Het niet inzetten en erkennen van die kwaliteiten en ambitie leidt enerzijds tot frustratie bij leraren en anderzijds tot het niet benutten van de beschikbare expertise bij de verbetering en ontwikkeling van de kwaliteit van onderwijs. Die focus op rollen en posities in schoolorganisaties leidt tot een paradox. Enerzijds leidt de behoefte het leiderschap van leraren te versterken ertoe dat leiderschap (zowel in de praktijk als in wetenschappelijk onderzoek) veelal vorm krijgt door het toekennen van formele posities en rollen aan leraren, zoals coördinator, teamleider, regisseur of trekker. Dit is begrijpelijk, omdat leraren die specifieke kennis en expertise hebben, te vaak ervaren dat zij die kennis en expertise maar moeilijk kunnen inzetten op school. Als zij formeel erkend worden in hun leiderschapsrol hebben zij meer impact. Anderzijds kan een te sterke focus op dit formele leiderschap van leraren een belemmering vormen voor het ontwikkelen van een schoolcultuur waarin iedere leraar (los van positie) uitgedaagd wordt zijn kwaliteiten op momenten in te zetten om – buiten de context van de eigen klas en eigen vak – verantwoordelijkheid te nemen voor onderwijsontwikkeling en schoolontwikkeling. Hoe scherper het leiderschap van leraren gekoppeld is aan posities, hoe kleiner het appel dat op andere leraren gedaan wordt en hoe groter het risico dat er een tweedeling in scholen ontstaat tussen leiders die zich gezien en erkend voelen en volgers die passief aan de kant blijven staan, zich buitengesloten voelen en hun eigenaarschap ten aanzien van schoolontwikkeling verliezen. Mede door deze studie zijn we er meer en meer van overtuigd geraakt dat leiderschap niet een taak of rol is van enkele leraren, maar een appel op en opdracht voor iedere leraar. Het creëren van een school waarbinnen alle leraren dat appel en die opdracht oppakken is een taak voor zowel leraren als schoolleiders.”
Infographic Teacher Leadership
https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2019/03/infographic-teacher_leadership-1.pdf